September 2022
Doel van de reis was:
- zien hoe het met Pabalelo gaat en evt. afbouw van onze betrokkenheid aankondigen,
- Willemien LeRoux bezoeken.
Pabalêlo
De financiële situatie is nog steeds slecht: formeel is er vanaf februari 2023 geen geld meer. Maar organisatorisch en qua menskracht loopt het prima.
Diphoso heeft zijn plek goed ingenomen en committeert zich met hart en ziel aan Pabalêlo. Hij is zacht en geduldig in de communicatie, maar blijft koersvast en weet goed wat hij wil, ook als dat afwijkt van Willemien’s advies. Hij is de de juiste man op de juiste plek, dus onze jarenlange steun (salaris en coaching) is niet voor niets geweest.
Willemien heeft nog een bestuursrol en springt regelmatig in, maar leert ook langzaam om de organisatie wat meer los te laten en te vertrouwen op Diphoso en zijn staf en op de andere bestuursleden. Dat het kantoor nu niet meer op haar terrein is, maakt het ook gemakkelijker voor haar.
De Board is redelijk actief. Vooral Chillie in Innocent spelen een actieve rol. Chillie is ook de coach/mentor van Diphoso en doet dat met verve.
Tijdens de Boardmeeting (die ik deels bijwoonde) was er een open en gelijkwaardige sfeer, met respect voor ieders mening. Ze maakten een sterke SWOT-analyse, een nieuw strategisch plan en voerden inhoudelijk goede discussies. De focus komende jaren ligt op: clustering van farmers om gezamenlijk infrastructuur te bekostigen, verder ontwikkelen van communal gardens, en onderzoek naar en verwerking van veldproducts.
Opening nieuwe kantoor
Tijdens mijn bezoek is het kantoor van Pabalelo op hun nieuwe land officieel geopend. Dit was een enorme happening, met ruim 100 genodigden: de helft officials en de helft deelnemers van de trainingen en mensen uit het dorp. Het was organisatorisch een gigantisch karwei, vooral als je bedenkt dat het zo’n afgelegen gebied is. Diphoso en de staf deden dit uitstekend.
Taaibosch kreeg alle credit voor de jarenlange trouwe steun en de bijdrage voor de aankoop van het land. Er hangt nu een officieel bordje aan de muur dat ik het kantoor geopend heb. In mijn praatje heb ik benadrukt hoe belangrijk de ondersteuning van pioniers is. Omdat internationale donoren en overheden dit meestal te riskant vinden, missen ze vaak de voorlopers en dus ook de innovatie.
Update situatie van Willemien LeRoux
Willemien brak in augustus ’22 haar linkerarm en moest met spoed in Johannesburg geopereerd worden. Het was een gecompliceerde breuk en moest minstens 2 maanden in het gips. In Nederland is dat al geen pretje, maar in Shakawe is dat een ramp: bijvoorbeeld niet kunnen autorijden in een streek waar geen enkel ander vervoer is.
Ik voelde me vrij snel weer thuis en we hebben eindeloos bijgepraat.
Opnieuw realiseerde ik me dat ik, dankzij de uitleg en verhalen van Willemien, veel meer begrijp van de situatie in Botswana. Daardoor kon ik snel ‘intunen’.
Op de “plaas” wonen nu ook Willemien’s jongste dochter en haar man en 3 kinderen. Zij runnen een toeristisch bedrijfje: “Askiesbos” bestaande uit een vijftal luxe tent-chalets en de slaapboot. Ze hebben het daar erg druk mee, ook met de opvoeding en scholing (home-school) van de kinderen. Hun nabijheid is voor Willemien een grote steun, zowel sociaal als praktisch.
Ook dit jaar waren er weer veel olifanten op de plaas, o.a. omdat de elektrische bedrading even niet werkte. Ze komen vanuit Angola op zoek naar water en voedsel. Uiteindelijk zijn na 3 weken (en de nodige ravage) met behulp van het Wildlife Departement weggejaagd, maar voor hoelang ?
Financiële situatie: Willemien heeft nu nog een bescheiden inkomen vanuit Pabalelo, maar als ze ophoudt als boardmember is dat ook afgelopen. Verder krijgt ze wat inkomsten uit de verhuur van land en huisjes. Ze heeft nu veel extra onkosten door de operatie in een prive-kliniek, vervoer naar/van ziekenhuis en reparatie van het olifantenhek.
Botswana Algemeen
Natuurlijk hebben ze in Botswana ook last van climate change: de zomer begon in Botswana ruim een maand eerder dan normaal.
Qua infrastructuur gebeuren er nog steeds merkwaardige dingen.
Zoals een groot nieuw ziekenhuis in Shakawe dat al 2 jaar klaar is, maar nog steeds niet functioneert. Wel zijn er al 400 personeelsleden aangesteld, die de hele dag niks te doen hebben.
Een bizar grote brug over de rivier richting grens met Namibië, die ’s avonds gigantisch verlicht wordt. De wegen in de regio worden echter nauwelijks onderhouden en zijn op sommige stukken erbarmelijk. Dit is weer zo’n show-project met buitenlandse financiering.
Op verschillende plekken in het land o.a. in Ghanzi, wordt naar koper gezocht door mijnbedrijven. Gelukkig zijn ze recent wel begonnen met de aanleg van grote parken voor zonnepanelen. Want als dat ergens rendabel kan zijn, dan is het in Botswana.
De San
Willemien is boardmember van het Kuru-Art-project en blijft vanuit die functie globaal op de hoogte van de situatie in D’kar.
De Gamefarm in D’kar functioneert nauwelijks meer, omdat er een felle strijd woedt met een deel van Kuru om de macht en het geld. Heel jammer want de farm is jarenlang wel succesvol geweest.
Willemien vertelde dat ze zich realiseerde dat ze op dit moment nog een van de weinigen is die een goed overzicht heeft van de ontwikkeling van de San de afgelopen decennia. Ze wordt vaak gevraagd om informatie en advies te geven over de San, of bijdragen te leveren aan onderzoek. Dat gebeurt steeds ad hoc en kost haar veel tijd, maar ze krijgt daar nauwelijks erkenning voor en al helemaal geen vergoeding. We brainstormden over een manier om haar kennis en ervaring breder te verspreiden en wellicht ook het schrijfwerk van Braam daarbij te betrekken. We spreken af dat ik dit idee binnen Taaibosch verder zal bespreken.
Hannie Loermans, voorzitter van Taaibosch